Inception

MEERSSEN, 13 juli 2015 / Na weer een verregende dag, de volgende observaties.

1) In mijn rugzak zit een boekje van Herman Post, te Voet naar Rome / in het spoor van Bertus Aafjes. Het boekje is uit 1989. Herman Post was journalist bij de KRO, zijn wandeling was persoonlijk en beroepsmatig. Hij was net 50 geworden, de reis was “een bezinning op wat voorbij was en op wat nog komen gaat”. Zijn verslagen werden in het KRO-lijfblad Studio gepubliceerd, halverwege heeft een tv-ploeg hem opgezocht voor een Brandpunt-item. Het boek is het verslag van “de verwezenlijking van een jongensdroom”. De tijdgeest is die van de chemisch verontreinigde Rijn en van zure regen, Zorgen voor Morgen en de Club van Rome.

2) Toen ik mensen vertelde van mijn plan om deze zomer richting Rome te gaan lopen, zeiden sommigen “net als Bertus Aafjes”. Wist ik veel. Bertus Aafjes heeft in 1936 een pelgrimage naar de eeuwige stad gemaakt, toen hij definitief afzag van zijn voornemen priester te worden. Hij schreef er in 1941 het gedicht Een voetreis naar Rome over. Dat gedicht is inmiddels in de vergetelheid geraakt, in de jaren ’60 was het nog erg populair. Post las het in zijn middelbare schooltijd.

Aafjes vertrok, 22 jaren oud, per fiets en met 100 gulden op zak, voor een tocht heen, en weer. Bij de Zwitserse grens moest hij zijn fiets afstaan (hij kon de invoerrechten niet betalen), en is hij te voet verder gegaan. Het laatste stukje naar Rome deed hij overigens per auto. Hij deed over de reis bijna een heel jaar.

Rome was voor Aafjes een tocht in het “christelijke spanningsveld van het aardse en het hemelse”, zo lees ik bij Post. Volgens de recensie op bol.com is het gedicht “een lofzang op het aardse leven en de wereldse liefde, controversieel bij het verschijnen in 1946”.

Voor Post is de tocht erg religieus. Zijn einddoel is de catacombe van San Sebastiano, de plek waar hij “God wil danken voor wat ik heb beleefd”. Hij heeft een pelgrimsbrief van het episcopaat bij zich, en een aanbeveling van kardinaal Simonis, documenten die nodig zijn om overnachtingen in kloosters te regelen. Pelgrimage betekent bij Post: lopen, en spiritualiteit.

Aafjes is minder zuiver in de leer, zo begrijp ik, het gaat bij hem vooral om het op eigen kracht gaan, zonder last of ruggespraak, maar niet per se lopend of bezinnend – misschien wel eerder onbezonnen. Aafjes is ook meer wereldzwerver dan Romeganger. Hij is ook Odysseus achterna gereisd en hij heeft inspiratie voor zijn gedichten en boeken gehaald uit reizen naar onder andere Japan, Egypte en de VS.

En waarom wil ik dan naar Rome lopen? Is het spiritueel? Of is het de fysieke uitdaging? Ik wil in ieder geval de hele weg lopen, van mijn voordeur tot aan het eindpunt. Religieus is het niet, alhoewel ik graag af en toe in een kapelletje mag zitten, om te luisteren naar de stilte. Het is ook – heel aards – genieten van de hippe hightech spulletjes die ik bij me heb. En waarom Rome? Ach, het klonk zo mooi.

3) Ik ben vandaag bij toeval te gast bij Ellen Eijk, kleindochter van Charles Eyck. Eyck was een goede vriend van Aafjes, en heeft vele werken van hem geïllustreerd. Onder andere Een voetreis naar Rome. Ellen herinnert zich de twee nog wel op kasteel Hoensbroek, waar Aafjes woonde, en ook Aafjes’ echtgenote, “een vreemd type”. Het waren bohemiens, wereldreizigers, zwervers die wilden dwalen, zo maak ik op uit de verhalen van Ellen. Zijzelf heeft ook wel iets bohemiens, overigens.

Zo’n type ben ik niet. Zo’n type mens is er misschien ook niet meer. Met tablet, telefoon en GPS kúnnen we niet meer dwalen. We zijn continu verbonden met de wereld, één organisme, één zwerm. Ik heb mijn overnachting bij Ellen geregeld via AirBnB. We zijn nu voor eeuwig aan elkaar gelinkt, in het systeem.

We stippelen ons levenspad nauwgezet uit, met leerdoelen, prestatie-indicatoren, competentieprofielen en citoscores. Van het wieg tot het graf. Het maximale eruit halen. Verantwoording afleggen, vanaf het eerste bezoek aan het consultatiebureau tot aan het laatste verslag van de SCEN-arts.

Het beste wat ik kan doen deze maand, is mezelf een beetje vergeten. Ik probeer bij de dag te lopen. Ik negeer het nieuws, van Tour de France tot Grexit. Ik kijk maar drie dagen vooruit – waar ik na een maand lopen ben, dat weet ik nu nog niet. Toch een beetje dwalen, dus.

Aafjes is overigens vanuit Hoensbroek naar Swolgen verhuisd, waar hij ook begraven ligt. In Swolgen eindigde de driedaagse wandeltocht die ik dit voorjaar als oefening met Ingrid maakte. Een tocht die in retrospectief een voetreis naar Aafjes was, dan?

Ik ga morgen Een voetreis naar Rome downloaden om op mijn tablet te lezen. Om het spanningsveld tussen het aardse en het hemelse eigen te ervaren. Ik weet niet of het e-boek voorzien is van de illustraties van Eyck.